Grzyby, od stuleci cenione jako źródło wielu składników bioaktywnych, od niedawna dostrzegane jako potencjalny składnik w produktach kosmetycznych. W znanych nam drogeryjnych kosmetykach nie są często wykorzystywane, natomiast w tradycyjnej medycynie chińskiej są dobrze znane i doceniane od wieków. Ze względu na silne właściwości przeciwutleniające oraz zawartość rzadko spotykanych substancji aktywnych są one coraz częściej dodawane do kremów i serum, a naukowcy wciąż badają grzyby oraz zawarte w nich związki pod kątem ich dalszych zastosowań.
Jakie grzyby są wykorzystywane?
Najczęstszym gatunkiem grzybów, który możemy spotkać w kosmetykach są shiitake, znane też pod nazwą twardnik japoński lub twardziak jadalny. Grzyb ten naturalnie występuje w Chinach, Japonii oraz Indonezji. Spożywane grzyby shiitake są doskonałym źródłem witaminy B12, witaminy B6, kwasu pantotenowego, kwasu foliowego, niacyny i choliny. Charakteryzują się również wysoką zawartością minerałów, w tym cynku, manganu, selenu i miedzi. W kosmetyce cenione są ze względu na obecność kwasu kojowego, który pomaga rozjaśnić skórę, likwidując plamy starcze i blizny. Kwas kojowy konkuruje z naturalnymi enzymami odpowiedzialnymi za produkcję melaniny, w rezultacie blokując je. Jest to jednak reakcja odwracalna, a co za tym idzie efekt jaśniejszej i rozświetlonej skóry jest widoczny tylko przy regularnym stosowaniu kremu z ekstraktem z grzybów shiitake. Gdy stosowany systematycznie opóźnia proces starzenia i pomaga zachować młodość i promienność skóry.
Kolejnym grzybem wykorzystywanym w kosmetykach są grzyby Reisha, w Polsce nazywane lakownicą żółtawą, a przypominające nieco hubę. Białko występujące w tym grzybie LZ-8 oraz kwas ganodermowy są uznawane za składniki przeciwzapalne oraz łagodzące alergie. Wspomniany kwas ganodermowy jest dodatkowo wymiataczem wolnych rodników. W Japonii i Chinach grzyby te są stosowane od ponad 4000 lat, a obecnie wciąż prowadzone są badania naukowe, w których próbuje się znaleźć inne zastosowania dla grzybów Reisha ze względu na bogactwo składników aktywnych.
Innymi grzybami wykorzystywanymi w kosmetykach są grzyby Watfiporia extensa zwane potocznie Porią. Grzybnia tego gatunku jest bogata w polisacharydy i triterpeny. W kosmetykach pełnią one funkcje łagodzące cerę oraz odmładzające, gdyż blokują neuroprzekaźniki powodujące powstanie stanów zapalnych oraz pomagają zatrzymać kwas hialuronowy w skórze. Są one również cenione ze względu na właściwości antyoksydacyjne.
Inne zastosowania grzybów w kosmetyce
Należy również pamiętać, że ekstrakty z grzybów nie są jedyną formą wykorzystania tych organizmów w kosmetyce. Są one bardzo pomocne w produkcji związków chemicznych, które są wytwarzane przez grzyby lub przy udziale grzybów. Jest to między innymi powszechnie wykorzystywany kwas mlekowy stosowany w peelingach oraz kremach przeciwstarzeniowych. Większość z nas z produkcją kwasu mlekowego kojarzy bakterie mlekowe, jednak pleśń z gatunku Rhizopus oryzae również produkuje duże jego ilości, a przy tym ma mniejsze wymagania żywieniowe oraz jest mniej wrażliwa na zmiany warunków środowiskowych.