Izotreotynina (Izotek) – szanse i zagrożenia. Rady pielęgnacyjne kosmetolog Małgorzaty Aniszkiewicz

Kuracje Izotekiem w leczeniu trądziku pospolitego są zalecane przez lekarzy przede wszystkim w przypadku bardzo zaawansowanego stadium choroby lub dla osób, u których wcześniejsze terapie konwencjonalne okazały się nieskuteczne. Choć wielu osobom leczenie izotretynoiną może przynieść szybkie i długoterminowe korzyści, niekiedy stosowanie tego leku wiąże się z wstępowaniem licznych skutków ubocznych, dlatego kuracja Izotekiem wymaga stałej opieki dermatologa.

Czym jest Izotek?

Izotek to lek, którego substancją czynną jest izotretinoina, czyli syntetyczna pochodna witaminy A – substancja należąca do I generacji retinoidów. Określana jest jako prolek, ponieważ za terapeutyczne działanie oraz skutki uboczne odpowiadają jej metabolity. Izotretinoina jest wchłaniana w dwunastnicy, metabolizowana w wątrobie i wydalana z moczem i kałem. Izotek przyjmuje się doustnie raz lub dwa razy dziennie wraz z pożywieniem. Ma postać elastycznych kapsułek zawierających 10 lub 20 mg substancji aktywnej i jest przepisywany wyłącznie na receptę. Szczegóły kuracji, obejmujące dawkowanie oraz czas stosowania, uzgadniane są ze specjalistą indywidualnie w zależności od nasilenia choroby. Terapia zwykle trwa od około 16 do 24 tygodni i jest przeprowadzana pod opieką lekarza. Izotek w przypadku łagodniejszych postaci trądziku może być stosowany miejscowo, o ile nie występuje uczulenie lub nadwrażliwość na żaden składnik preparatu. Należy wtedy unikać ekspozycji na promieniowanie UV oraz nie stosować leku na uszkodzoną lub podrażnioną skórę.

Mechanizm działania

Izotretionina oddziałuje na wszystkie czynniki zaangażowane w patogenezę trądziku:

– zmniejsza wydzielanie łoju,

– działa antybakteryjnie – redukuje liczbę Propionibacterium acnes na skórze, bakterii biorącej udział w rozwoju zmian trądzikowych, poprzez zmianę środowiska do jej rozwoju, a tym samym hamowanie jej namnażania,

– zapobiega powstawaniu zaskórników,

– działa przeciwzapalnie – hamuje napływ komórek uczestniczących w procesach zapalnych i rozwoju stanu zapalnego (neutrofili, monocytów).

Wskazania do stosowania

Kuracja izotretioniną jest wskazana głównie w przypadku bardzo ciężkich i ciężkich postaci trądziku obejmujących bolesne ropne guzki lub krosty oraz zmiany z wysokim ryzykiem bliznowacenia. Lekarze zalecają także tą formę farmakoterapii przy średnio nasilonych zmianach, kiedy długotrwale leczenie konwencjonalne oraz antybiotykoterapia okazały się nieskuteczne, w trądziku z towarzyszącym silnym łojotokiem, a także, gdy u pacjentów występują zaburzenia psychiczne i skłonności samobójcze, wynikające z występowania choroby.

Przeciwwskazania

Izotek to lek o bardzo silnym działaniu, dlatego istnieje szereg wykluczeń, w przypadku których nie powinien być on stosowany. Obejmują one m.in. alergię lub nadwrażliwość na substancję czynną lub którąś z substancji pomocniczych, niewydolność wątroby, zapalenie trzustki oraz wysokie stężenie lipidów we krwi, przyjmowanie tetracyklin lub preparatów z witaminą A, a także podwyższony poziom witaminy A w organizmie. Leku nie zaleca się także osobom poniżej 12 roku życia oraz w przypadku nadużywania alkoholu i przyjmowania wielu leków metabolizowanych przez wątrobę. Ze względu na to, że nie istnieje bezpieczna dawka izotretioniny, nie powinny przyjmować jej kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Skutki uboczne

Podczas kuracji Izotekiem mogą wystąpić efekty uboczne, obejmujące zmiany miejscowe, zaburzenia pracy różnych narządów oraz odchylenia w badaniach laboratoryjnych, na przykład spadek stężenia płytek krwi i leukocytów, wzrost aktywności enzymów wątrobowych czy zmiana stężenia lipidów i cholesterolu we krwi. Stopień nasilenia skutków ubocznych jest związany z przyjmowaną dawką leku oraz indywidualnymi predyspozycjami pacjenta. Część z objawów może wymagać natychmiastowej konsultacji z lekarzem, dlatego żadnych poważnych objawów nie można lekceważyć. Do skutków ubocznych o wysokiej częstości występowania należy suchość skóry – spierzchnięte wargi, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, stan zapalny skóry i świąd, dolegliwości ze strony oczu, obejmujące suchość oraz rozwój stanów zapalnych czy łagodne krwawienia z nosa, suchość wnętrza jamy nosowej oraz bóle kostno-stawowe i mięśniowe. Może pojawić się także alergia, przy czym poważne reakcje anafilaktyczne, objawiające się obrzękami i dusznościami trzeba niezwłocznie zgłosić lekarzowi. Z kolei łysienie oraz wypadanie włosów należą do rzadko odnotowywanych skutków ubocznych i zazwyczaj mają charakter przejściowy. Do rzadkich objawów zalicza się także dolegliwości ze strony układu pokarmowego – biegunki, nudności, wymioty, bóle brzucha, choroby zapalne jelit. Do najbardziej groźnych skutków ubocznych związanych z terapią izotretioniną, oprócz poważnych reakcji alergicznych, należą:

– wysypki skórne, takie jak rumień wielopostaciowy czy zespół Stevensa-Johnsona,

– zapalenie wątroby i nerek,

– nadciśnienie wewnątrzczaszkowe,

– cukrzyca,

– zaburzenia widzenia,

– rabdomioliza – rozpad tkanki mięśniowej, będący istotnym czynnikiem ryzyka niewydolności nerek.

Skuteczność leczenia

Jak każdy lek izotreonina nie daje 100% pewności, że leczenie okaże się w pełni skuteczne i długotrwałe. Niemniej, terapia izotreoniną jest najbardziej skuteczną formą leczenia trądziku. Jeśli została przeprowadzona prawidłowo, czyli zostały dostosowane odpowiednie dawki, przyjmowane zgodnie z zaleceniami, u większości osób leczenie kończy się powodzeniem. Jeśli po całym czasie trwania kuracji nie zaobserwowano zadowalających efektów, terapię można powtórzyć po kilku tygodniach/miesiącach od zakończenia poprzedniej. W wielu przypadkach skutecznym uzupełnieniem jest antybiotykoterapia, o ile trądzik nie występuje już z tak dużym nasileniem. Wyróżnia się kilka czynników mogących istotnie wpływać na ryzyko nawrotu choroby, należą do nich m.in. leczenie choroby przed okresem dojrzewania, bardzo długi czas trwania choroby przed wdrożeniem terapii czy zaburzenia poziomu androgenów u kobiet po 25 roku życia, na przykład w przypadku zespołu policystycznych jajników. Znaczący wpływ w tym kontekście ma także dieta oraz tryb życia – przewlekły stres, zły sposób odżywiania i nieodpowiednia pielęgnacja mogą sprzyjać nawrotowi trądziku.

Zalecenia podczas kuracji Izotekiem

Ze względu na to, że Izotek to lek o silnym działaniu może powodować wiele skutków ubocznych i odchyleń w wynikach badań, dlatego bardzo ważne jest, aby pacjenci podczas kuracji wykonywali regularnie badania i uważnie obserwowali swój organizm pod kątem niepożądanych objawów – niektóre poważne skutki uboczne mogą wymagać natychmiastowego przerwania kuracji. Leczenie Izotekiem wymaga od kobiet w okresie rozrodczym stosowania skutecznej antykoncepcji lub powstrzymania się od współżycia, ponieważ lek wykazuje działanie uszkadzające płód. Występuje wysokie ryzyko interakcji pomiędzy izotretioniną a witaminą A oraz tetracyklinami, dlatego nie powinno stosować się terapii łączących te substancje. Odradza się także podczas kuracji Izotekiem oraz do 6 miesięcy po jej zakończeniu silnego ścierania naskórka oraz miejscowych zabiegów w tym depilacji woskiem, laseroterapii oraz peelingów chemicznych, ze względu na ryzyko bliznowacenia. Należy także unikać częstej i długotrwałej ekspozycji na promieniowanie UV i regularnie aplikować krem z filtrem UV z uwagi na możliwość wystąpienia nadwrażliwości na światło słoneczne. Osoby w trakcie leczenia oraz miesiąc po jego zakończeniu mają zakaz oddawania krwi (m.in. ze względu na ryzyko przetoczenia krwi kobiecie w wieku rozrodczym).

Mity na temat przyjmowania Izoteku

1. Lek może spowodować trudności w zajściu w ciążę w przyszłości.

Izotek w żaden sposób nie oddziałuje na płodność i nie wykazuje negatywnego wpływu na komórki jajowe i plemniki, dlatego mężczyźni stający się o dziecko mogą bez przeszkód stosować izotreotyninę.

2. Powtórzenie leczenia Izotekiem daje 100% szansy na powodzenie.

Ani pierwszy, ani drugi, ani trzeci cykl kuracji Izotekiem nie daje stuprocentowej gwarancji, że terapia okaże się w pełni skuteczna.

3. Przyjmowanie Izoteku jest niebezpieczne.

Izotek jest lekiem na receptę, przepisywanym przez lekarza. Dermatolog to specjalista, który wie jak powinien być on stosowany, aby zapewnić pacjentowi maksymalne bezpieczeństwo. Jak każdy farmaceutyk może wywoływać skutki uboczne, jednak gdy stanowią one bezpośrednie zagrożenie, kuracja jest przerywana. Regularne badania kontrolne podczas terapii pozwalają na stałe monitorowanie stanu zdrowia pacjenta oraz poziom ważnych parametrów organizmu, a to pozwala na zacznie ograniczenie wystąpienia niepożądanych reakcji.

Jak pielęgnować skórę podczas kuracji Izotekiem? – rady kosmetolog Małgorzaty Aniszkiewicz

Aby uzyskać pełny i satysfakcjonujący efekt kuracji Izotekiem, musimy pamiętać, aby zadbać o siebie zarówno od środka, jak i od zewnątrz. Odpowiednio dobrana pielęgnacja domowa ułatwi Ci funkcjonowanie każdego dnia. Wiemy już, co dzieje się ze skórą podczas leczenia, ale co zrobić, aby temu zapobiec?

Twoja dotychczasowa pielęgnacja niekoniecznie się sprawdzi, szczególnie jeśli ze względu na trądzik, stosowane były produkty o działaniu matującym i wysuszającym. Teraz nastaw się na regenerację, nawilżenie, kojenie podrażnień oraz ochronę przeciwsłoneczną. Jeśli posiadasz w swojej kosmetyczce produkty z alkoholem, kwasami, preparaty głęboko oczyszczające, peelingi ziarniste i enzymatyczne – schowaj je i zapomnij o nich na bardzo długi czas!

Pierwszym i podstawowym krokiem Twojej nowej pielęgnacji będzie delikatne mycie twarzy rano i wieczorem. W tym etapie idealnie sprawdzą się pianki, emulsje i żele. Nie stosuj żadnych akcesoriów do mycia, unikaj niepotrzebnego podrażniania skóry oraz tarcia. Drugi krok to nawilżanie. Do nawilżania skóry twarzy możemy stosować serum, esencję, kremy, a także całonocne maski. W kosmetykach szukaj takich składników jak: ceramidy, probiotyki, kwas hialuronowy czy masło shea (bez dodatków zapachowych). Kolejnym Twoim MUSTH HAVE powinna być ochrona przeciwsłoneczna w postaci kremu oraz unikanie ekspozycji na słońce. Podczas leczenia Izotekiem Twoja skóra będzie wyjątkowo podatna na negatywne skutki promieniowania UV, co może doprowadzić do poparzeń słonecznych, przebarwień i nasilenia suchości. Krem z filtrem przy Izoteku powinien być oparty o filtry mineralne, takie jak tlenek cynku czy dwutlenek tytanu. Filtry chemiczne mogą wywołać podrażnienie w przypadku tak bardzo naruszonego naskórka.Nie zapominajmy również o skórze na całym ciele – tam również skóra może się przesuszyć i być podrażniona. Warto uzupełnić swoją kosmetyczkę o nawilżający balsam, który będziesz stosować każdego dnia po kąpieli. Szukaj balsamów mocno odżywczych, emolientowych czy zawierających oleje roślinne takie jak: olej jojoba, olej ze słodkich migdałów, olej z awocado oraz olej słonecznikowy.

Również usta są szczególnie narażone na wysychanie podczas kuracji. W ich pielęgnacji sprawdzą się bogate balsamy i masła do ust. Szukaj produktów ze składnikami aktywnymi takimi jak: masło shea, witamina E,  wosk pszczeli i olej rycynowy. Oczy, podobnie jak usta, są bardzo wrażliwe na wysuszenie. Do ich pielęgnacji najlepiej stosować nawilżające krople do oczu i zakraplać w razie potrzeby.

Wiemy, jak zadbać o skórę wprowadzając odpowiednią pielęgnację, ale warto również pomyśleć o suplementacji – suchość, będąca skutkiem ubocznym kuracji jest w końcu ogólnoustrojowa i nie dotyczy wyłącznie skóry, dlatego warto także wprowadzić wsparcie „od wewnątrz". Na polskim rynku jest wiele firm, które oferują suplementy skierowane do konkretnych potrzeb naszej skóry. Warto szukać produktów, które zawierają ceramidy skwalen, witaminę E, kwas hialuronowy, kwasy omega, kolagen rybi czy cynk.

Małgorzata Aniszkiewicz – absolwentka SWSM w Katowicach, magister kosmetologii z 7-letnim doświadczeniem, praktykuje w jednym z salonów kosmetycznych w Gliwicach.

Źródła:
Kaszuba A., Kisiel K., Uczniak S. Izotretinoina doustna w leczeniu różnych odmian klinicznych trądziku pospolitego. 2009. Forum Medycyny Rodzinnej, 3(4), 257–265.
Fot. https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/kobieta-relaks-mlody-lazienka-8142201/