Łuszczyca okiem kosmetologa

Łuszczyca to choroba skóry, której występowanie obserwuje się coraz częściej. Rosnąca liczba osób chorych na łuszczycę zobowiązuje kosmetologów i innych specjalistów z branży beauty do odpowiedniego przygotowania i wykazania się umiejętnościami ułożenia skutecznego planu pielęgnacyjnego. Gabinet kosmetologiczny to miejsce, w którym osoba chora na łuszczycę powinna czuć się bezpiecznie i uzyskać pomoc w edukacji pielęgnowania skóry. Aby móc efektywnie wesprzeć pacjenta konieczna jest współpraca kosmetologa z dermatologiem.

Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, czyli inaczej chorobą autoimmunizacyjną, schorzeniem charakteryzującym się nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego, w którym ludzki organizm atakuje swoje własne tkanki. Łuszczyca wiąże się z rozwojem stanu zapalnego i występowaniem na ciele wyraźnie odgraniczonych grudek, które są czerwone i pokryte srebrną łuską. Obecnie nie ma możliwości całkowitego wyleczenia tej choroby. Cechuję się ona nieprzewidywalnym przebiegiem, nawrotami i stanem przewlekłym. Przyczyna występowania łuszczycy nie jest znana, choć wskazuje się na jej powiązania z genetyką – odpowiadają za nią geny odpowiedzialne za cykl komórkowy, a dokładnie za jego kontrolę. Przyczyną mogą być również czynniki środowiskowe oraz wspomniana immunologia i mechanizmy zapalne. Łuszczyca to choroba, która zazwyczaj współistnieje z innymi ogólnoustrojowymi chorobami np. z nadciśnieniem i cukrzycą. Istotnie wpływa ona na funkcjonowanie człowieka i jego stan psychofizyczny, ponieważ chorzy często odczuwają wstyd i czują się odrzuceni. Nadal wiele osób uważa, że można się nią zarazić, choć powszechnie wiadomo, że łuszczyca nie jest chorobą zaraźliwą.

Charakterystyka łuszczycy

Zmiany objawiające się w łuszczycy najczęściej są zlokalizowane na łokciach, plecach, na kolanach, paznokciach i owłosionej skórze głowy, niemniej jednak mogą obejmować także inne części ciała. Zmiany występujące na skórze spowodowane są nadmierną proliferacją keratynocytów i komórek śródbłonka naczyniowego skóry. Proliferacja to zdolność rozmnażania się komórek (w tym przypadku komórek naskórka), które biorą udział w keratynizacji, czyli rogowaceniu. Łuszczyca jest przykładem choroby skóry, która właśnie charakteryzuje się zaburzeniem keratynizacji. Natomiast wspomniany wzrost stężenia czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego – VEGF, który odpowiada za tworzenie się naczyń krwionośnych, w przypadku łuszczycy może stymulować przerost naskórka i powodować rozszerzenie naczyń. Dlatego w histopatologicznym obrazie u osób chorych na łuszczyce zauważono wzrost liczby i powiększoną wielkość naczyń krwionośnych.

Czynniki prowokujące występowanie i nasilenie łuszczycy

Czynnikami endogennymi, które mogą przyczyniać się do rozwoju łuszczycy, nasilenia zmian i nawrotu choroby zaliczamy przede wszystkim stres oraz przebyte infekcje. Codzienny tryb życia, czyli dieta bogata w cukry proste oraz w czerwone mięso, a także palenie papierosów i alkohol, również zwiększają ryzyko nasilenia zmian łuszczycowych. Kolejnym czynnikiem są zmiany w mikrobiomie oraz zażywanie leków m.in. niektórych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, soli litu czy interferonu. Do czynników zewnętrznych zaliczamy zabiegi chirurgiczne, mocniejsze zranienia oraz oparzenia i tatuowanie.

Odmiany łuszczycy:

● plackowata,

● krostkowa,

● grudkowa,

● erytrodermia łuszczycowa,

● łuszczyca dłoni i stóp,

● łuszczyca paznokci,

● łuszczyca owłosionej skóry głowy,

● łuszczyca odwrócona.

Postępowanie kosmetologiczne i zalecana pielęgnacja skóry

Przed wykonaniem zabiegu kosmetologicznego w gabinecie konieczna jest konsultacja, aby określić stan choroby, omówić dotychczasową pielęgnację oraz wykluczyć zabiegi, których nie wolno wykonywać w szczególności, jeśli choroba jest w fazie aktywnej. Istotne jest dokładne wyznaczenie obszaru zabiegowego. Aby nie rozpowszechniać zmian łuszczycowych na skórze, niektóre zabiegi nie są zalecane – dotyczy to przede wszystkim złuszczania mechanicznego np. mikrodermabrazji i zabiegów iniekcyjnych. Celem pielęgnacji kosmetologicznej jest zmniejszenie łuski oraz redukcja uczucia świądu skóry. Do zabiegów, które mogą być z powodzeniem stosowane w przypadku skóry łuszczycowej, są peelingi enzymatyczne, których istotą jest osłabienie połączeń pomiędzy korneocytami, czyli martwymi komórkami zlokalizowanymi w naskórku. Taki peeling pomoże usunąć zrogowaciałą masę.

Zalecane są również zabiegi nawilżające, których zadaniem będzie zatrzymanie wody w naskórku. Przykładem takich zabiegów, są procedury tzw. białej kosmetyki np. z zastosowaniem maski algowej. Laseroterapia także ma zastosowanie w niwelowaniu zmian łuszczycowych. Najczęściej stosowany jest laser ekscimerowy, który wykorzystuje światło 308 nm. Za pomocą tego lasera możliwe jest niwelowanie zmian łuszczycowych bez jednoczesnego oddziaływania na obszary skróry niezmienione chorobowo.

W produktach do pielęgnacji skóry łuszczycowej kładzie się nacisk na preparaty emolientowe, których zadaniem jest odbudowa i przywrócenie funkcji bariery naskórkowej. Emolienty to produkty kosmetyczne, których postawą podłoża jest woda w oleju lub olej w wodzie. Ich główną rolą jest okluzja, która ogranicza odparowywanie wody z głębszych warstw skóry. Dodatkowo przyczyniają się do zmniejszenia świądu oraz redukują łuszczenie się skóry. Jednym ze składników emolientów są oleje roślinne, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe. Przykładowymi olejami stosowanymi w pielęgnacji skóry łuszczycowej jest olej konopny, olej z ogórecznika lekarskiego czy olej z wiesiołka. Do ważnych substancji stosowanych w pielęgnacji skóry zmienionej chorobowo często zalecany jest mocznik, który utrzymuje odpowiedni poziom nawilżenia skóry łuszczycowej – mocznik w stężeniu 10% wykazuje silne działanie nawilżające. Innymi składnikami mającymi działanie nawilżające jest kwas hialuronowy oraz kwas mlekowy i gliceryna. Kwas salicylowy to kolejna cenna substancja aktywna o właściwościach keratolitycznych. Odpowiednio pielęgnowana skóra przyczynia się do lepszego wnikania produktów leczniczych podawanych miejscowo, które bardzo często są niezbędne w pielęgnacji i leczeniu skóry łuszczycowej.

Źródła:
1. Wcisło – Dziadecka D., Podstawy kosmetologii lecznieczej, PZWL, Warszawa, 2022.
2. Kamiya K, Kishimoto M, Sugai J, Komine M, Ohtsuki M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci. 2019 Sep 5;20(18):4347.
Fot. Adobe Stock, licencja Biotechnologia.pl