Kwas trójchlorooctowy okiem kosmetologa, czyli TCA pod lupą

Kwas trójchlorooctowy, czyli TCA znany jest nie od dziś. Terapie z czystym kwasem, jak również łączone, cieszą się niezwykłą skutecznością. TCA jest jednym z ulubieńców zarówno kosmetologów, jak i lekarzy, gdyż w zależności od stężenia możemy uzyskać różne efekty zabiegowe. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o TCA, koniecznie przeczytaj ten artykuł.

Ekspert od dziesiątek lat

Chemoeksfoliacja TCA (peeling kwasowy) to zjawisko kontrolowanej chemoablacji do ściśle określonej głębokości skóry. Ma to na celu jej przebudowę, co prowadzi do istotnej poprawy wyglądu. Metoda ta stosowana jest już od początku XX wieku – wtedy TCA zostało zastosowane jako substancja złuszczająca skórę. Na przełomie lat techniki zabiegowe ewoluowały, jednak zabiegi złuszczające kwasem trójchlorooctowym nadal cieszą się ogromną popularnością i cechuje je wielokierunkowe zastosowanie w gabinetach kosmetologicznych i medycznych. To jeden z najskuteczniejszych, ale także najtrudniejszych kwasów. Dlaczego? Ponieważ w terapii TCA głównym celem jest pozyskanie jak najlepszych efektów zabiegowych przy jednocześnie jak najmniejszym ryzyku działań niepożądanych.

Cechy peelingów chemicznych TCA

TCA to najsilniejszy i najskuteczniejszy pogromca niedoskonałości skóry. O jego wysokiej skuteczności decydują właściwości fizykochemiczne. Dokładnie mówiąc, wpływa na to stała dysocjacji jonowej (pKa), która jest odzwierciedleniem mocy kwasu. Im wartość pKa jest niższa, tym moc kwasu jest większa. Warto wiedzieć, że to właśnie niska wartość pKa kwasu trójchlorooctowego wyróżnia go na tle innych. Dla TCA pKa wynosi 0,26. Dla porównania, pKa kwasu salicylowego to 2,97, migdałowego 3,41, a glikolowego 3,83. Jak sami widzimy różnica w wartościach pKa, a tym samym mocy wyżej wymienionych kwasów jest znaczna. Nie zapominajmy, że o finalnej mocy kwasu decyduje jeszcze jego pH. TCA, dzięki niskiej wartości pKa i małej cząsteczce, ma dużą zdolność penetracyjną naskórka. Peelingi kwasem trójchlorooctowym dzielimy m.in. ze względu na głębokość ich działania, co uzależnione jest od stężenia kwasu. Wysokość stężenia decyduje o szybkości penetracji kwasu w głąb skóry. Im wyższe stężenie, tym szybsza penetracja, a tym samym większy stopień koagulacji białek. Jednak nie wolno nam zapominać, że to również większe ryzyko działań niepożądanych, które zawsze usiłujemy zminimalizować. Czy tylko stężenie decyduje o głębokości działania peelingu? Wpływ mają także takie czynniki jak: ilość nałożonego kwasu i jego formuła, zastosowanie technik kombinowanych (mogą one zwalniać lub przyśpieszać działanie kwasu) czy czas oddziaływania na skórę.

Stężenie nie bez znaczenia

Jak wcześniej zostało wspomniane, peelingi kwasem TCA dzielimy m.in. ze względu na głębokość ich działania z uwzględnieniem ich stężenia – wyróżniamy trzy grupy peelingów:

– o działaniu powierzchownym,

– o działaniu średniogłębokim,

– o działaniu głębokim.

Działanie powierzchowne, czyli w obrębie naskórka wykazują produkty o stężeniu od 10 do 35%. Penetrują tylko i wyłącznie do granicy skórno-naskórkowej. Działanie średniogłębokie peelingu obejmuje naskórek oraz warstwę brodawkowatą i uzyskamy je preparatami o stężeniu 35-50%. Peelingi bardzo głębokie to te o stężeniu powyżej 50%. Pozwalają w sposób kontrolowany uszkodzić tkanki aż do warstwy siateczkowatej w skórze właściwej – to bardzo głębokie uszkodzenie, które niesie ze sobą wzrost ryzyka wystąpienia powikłań po zabiegowych. Z tego powodu ten rodzaj peelingu jest stosowany tylko i wyłącznie w przypadkach skór, które potrzebują, bardzo głębokiej stymulacji i przebudowy. Jak dobieramy rodzaj peelingu TCA? Robimy to na podstawie rodzaju skóry, stanu aktualnego, wcześniejszego przygotowania do zabiegu oraz poziomu i rodzaju występowania zmian.

Przygotowanie skóry przed eksfoliacją

Przed zastosowaniem substancji keratolitycznych wskazane jest wcześniejsze odpowiednie przygotowanie skóry. Zaleca się na 3-4 tygodnie przed zabiegiem kwasowym stosowanie preparatów z retinoidami. Mają one na celu pogrubienie naskórka oraz zmniejszenie syntezy melaniny, a co za tym idzie zwiększenie odporności skóry na działanie substancji drażniących. Ponadto stosowanie preparatów z retinoidami przed zabiegiem zwiększa szybkość regeneracji pozabiegowej, jednocześnie zmniejszając ryzyko wystąpienia powikłań.

Aplikacja kwasu

Kwas TCA wywołuje efekt frostingu, na podstawie którego jesteśmy w stanie stwierdzić głębokość jego penetracji. Podczas aplikacji dochodzi do powstania rumienia oraz zbielenia skóry. Jest to efekt koagulacji komórek naskórka i białek. Im większy i bardziej widoczny frosting, tym większa głębokość penetracji peelingu.

Formuły kwasu trójchlorooctowego

TCA w tradycyjnej formule (monokwasy) występuje w postaci wolnej w roztworze wodno-alkoholowym lub wodnym. Taka formuła odznacza się wysokim stężeniem. Dochodzi do głębokiej penetracji, która gwarantuje wysoką skuteczność terapeutyczną, ale tym samym niesie ryzyko wystąpienia podrażnień oraz powikłań pozabiegowych. Należy cały czas pamiętać, że kwas trójchlorooctowy jest samoneutralizujący, czyli neutralizuje się sam, nie jesteśmy w stanie po nałożeniu go na skórę niczym zneutralizować. Będzie wnikał w skórę do momentu, aż zostanie zużyty do procesu koagulacji białek. To kolejny powód, dla którego do kwasu TCA należy podchodzić z ostrożnością i pokorą. Przed wyborem odpowiedniego stężenia musimy przewidzieć efekty pozabiegowe oraz ryzyko powikłań.

Techniki kombinowane

Na przełomie lat kosmetologia i medycyna bardzo ewoluowały. Zabiegi z kwasem TCA nadal cieszą się ogromną popularnością, jednak wprowadzone zostały podczas zabiegu techniki kombinowane, specyfiki buforowane lub wieloskładnikowe. Charakteryzują się one wysoką skutecznością działania przy jednoczesnym zminimalizowaniu wszelakich reakcji niepożądanych. Przy zastosowaniu tego rodzaju produktów, pomimo iż biodostępność kwasu jest mniejsza, można uzyskać pożądane efekty zabiegowe.

Efektywność terapii z TCA

Następstwem koagulacji białek, do którego dochodzi podczas nałożenia na skórę kwasu trójchlorooctowego, jest przebudowa skóry. Jej głębokość zależy od rodzaju i stężenia zastosowanego preparatu. Dzięki temu działaniu TCA znajduje szerokie zastosowanie w kosmetologii. Wykorzystywany jest w procedurach terapeutycznych mających na celu:

➝ zmniejszenie oznak fotostarzenia, czyli wypłycenie się zmarszczek, poprawę jedności i gęstości skóry,

➝ wypłycenie blizn różnorodnego pochodzenia,

➝ poprawę i ujednolicenie kolorytu skóry,

➝ redukcję niedoskonałości,

➝ poprawę tekstury skóry.

Aby osiągnąć pożądane efekty pozabiegowe, musimy nie tylko odpowiednio dobrać kwas, ale także prawidłowo go zaaplikować, przeprowadzić szczegółowy wywiad z klientem oraz dobrać optymalną serię zabiegową i odpowiednią częstotliwość zabiegów. Zazwyczaj wykonuje się 3-4 zabiegi w serii, ale ich liczba uwarunkowana jest potrzebami skóry i jest dobierana indywidualnie do potrzeb klienta. Odstępy międzyzabiegowe wynoszą od 4 do 6 tygodni i zależą od szybkości regeneracji skóry i głębokości zastosowanego peelingu.

TCA w praktyce

Kwas trójchlorooctowy pomimo tego, iż wykazuje skuteczne działanie w walce z wieloma problemami skórnymi i jest uwielbiany przez kosmetologów, powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością. Nie jest on odpowiednim wyborem dla nowej klientki, u której nie jesteśmy w stanie w pełni przewidzieć reakcji, jaką wywoła na skórze. Zdecydowanie bezpieczniej zastosować go na skóry, które znamy i zostały one wcześniej odpowiednio przygotowane pod eksfoliację. Ponadto bardzo istotne jest, aby podczas kuracji kwasowej mieć stały kontakt z klientką. Podczas aplikacji TCA każdorazowe pocieranie skóry ma wpływ na intensywność wchłaniania oraz zwiększenie głębokości działania peelingu. Dlatego stosując peeling powierzchowny, kiedy go potrzemy delikatnie na skórze, jego działanie zostanie zwiększone do średniogłębokiego.

Pielęgnacja pozabiegowa

Samo wykonanie zabiegu eksfoliacji kwasem to nie wszystko. Aby efekty pozabiegowe były zadowalające, musimy stosować odpowiednią pielęgnację pozabiegową. Skóra zaraz po procedurze jest zaczerwieniona, podrażniona, a niekiedy także obrzęknięta. Musimy bardzo delikatnie się z nią obchodzić. Co to oznacza? Do pielęgnacji stosujemy tylko delikatne i regenerujące preparaty ściśle przeznaczone po zabiegach eksfoliacji kwasami. Ponadto cały czas zabezpieczamy twarz kremem z filtrem, minimalny SPF to 50. Pomiędzy zabiegami nie wykonujemy żadnych innych peelingów. Po zabiegu przez około 3 tygodnie pomimo zabezpieczenia w postaci wysokiego filtru nie należy eksponować skóry na promieniowanie UV. Po każdym zabiegu kwasowym kosmetolog przekazuje klientce szczegółowe zalecenia pozabiegowe, aby regeneracja przebiegała szybko, a ryzyko komplikacji pozabiegowych zostało zminimalizowane.

Artykuł autorstwa Justyny Pyrcioch – kosmetolog z wieloletnim doświadczeniem, absolwentki Wyższej Szkoły Promocji Zdrowia w Krakowie, która na co dzień pracuje z klientami w gabinecie w Studio Urody. Specjalizuje się w zabiegach i terapiach twarzy i ciała oraz medycynie estetycznej.

Źródła:
1. A. Kapuścińska, I. Nowak, Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry, Postepy Hig Med Dosw ( online), 2015;69,s.374-383
2. A.Pawlik, Zastosowanie kwasu trójchlorooctowego TCA w kosmetologii, 3/2017/vol6, s.273-27
3. Les Nouvelles Estheliques, 143, 4/2022, s. 32-43
Fot. https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/kobieta-ma-pielegnacje-twarzy-3738349/