Łysienie plackowate – diagnostyka i postępowanie terapeutyczne

Łysienie plackowate to postać łysienia, która może dotknąć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jest to schorzenie o podłożu immunologicznym, a jego wystąpienie może być związane z silnym stresem emocjonalnym i traumatycznym przeżyciem. Terapia i postępowanie terapeutyczne w wielu przypadkach stanowi duże wyzwanie i wymaga współpracy kilku specjalistów, w tym trychologa.

Charakterystyka łysienia plackowatego

Łysienie plackowate (łac. alopecia areata) jest chorobą autoimmunologiczną, która charakteryzuje się występowaniem ognisk pozbawionych włosów w obrębie skóry głowy albo wypadnięciem włosów z całej skóry głowy. Wyróżnia się również postać uogólnioną łysienia plackowatego, która powoduje wypadnięcie włosów z całej powierzchni ciała.

Łysienie plackowate dotyczy prawie 2% populacji. Jego występowanie jest jednakowe w każdej grupie etnicznej i charakteryzuje się taksą samą częstotliwością u kobiet i mężczyzn. Podstawą patogenezy tej choroby są czynniki immunologiczne (odpornościowe) i genetyczne, chociaż wpływ na jej rozwój mogą mieć także: mikrobiom owłosionej skóry głowy, zmiany naczyniowe oraz zmiany hormonalne. Czynnikiem, który w wielu przypadkach przyczynia się do rozwoju choroby, jest silny stres emocjonalny oraz choroby wirusowe, którym towarzyszy wysoka gorączka. Często u osób chorych na łysienie plackowate stwierdzone są inne choroby autoimmunologiczne. Zakłada się, że u około 40-70% pacjentów odrost włosów następuje samoistnie w ciągu 12 miesięcy, niemniej jednak schorzenie to wykazuje charakter nawrotowy i przewlekły. O zaawansowaniu i nasileniu choroby oraz o jej rokowaniu decyduje wiele czynników, w szczególności rozwój choroby w dzieciństwie, zmiany paznokciowe, czas trwania choroby powyżej roku oraz predyspozycje genetyczne.

Diagnostyka łysienia plackowatego

Łysienie plackowate to typ łysienia niebliznowaciejącego i nie powoduje powstawania blizn. Utrata włosów może dotyczyć nie tylko skóry głowy, ale także brwi i rzęs. Cechą typową dla łysienia plackowatego w obrazie trichoskopowym (w badaniu specjalną kamerą powiększającą wykonanym przez trychologa) jest występowanie włosów wykrzyknikowych. To rodzaj włosów, które są krótkie około 3-4 mm, a ich średnica zmniejsza się w kierunku głowy. Do kolejnych cech trichoskopowego obrazu łysienia plackowatego należy regularne występowanie żółtych kropek, pojawienie się włosów stożkowych i czarnych kropek oraz włosy zwinięte typu świńskiego. Obraz trichoskopowy zależy od czasu trwania choroby i jej nasilenia. U osób z wieloletnim występowaniem łysienia plackowatego rozlanego obraz trichoskopowy może nie pokazać żadnej typowej cechy. W diagnostyce tej choroby nie stwierdza się występowania rumienia ani złuszczania. Co ciekawe łysienie plackowate dotyczy wyłącznie włosów zawierających barwnik, zatem włosy siwe pozostają w ogniskach wyłysienia. Z kolei przy odrastaniu włosów początkowo mogą przebrać one barwę jasnego blondu i dopiero po czasie odzyskują swój naturalny kolor. Przy diagnostyce łysienia plackowatego warto wykonać inne badania, zwłaszcza w kierunku cukrzycy, anemii złośliwej i chorób tarczycy.

Terapia i leczenie łysienia plackowatego

W przypadku łysienia plackowatego dostępne są dwa główne schematy leczenia: zastosowanie immunosupresji, która jest zalecana chorym na ostre, gwałtownie postępujące łysienie plackowate i terapiaimmunomodulująca wpływająca na właściwości prozapalne skóry; zazwyczaj jest zalecana pacjentom z przewlekłą i nawracającą postacią choroby. Jedną z terapii łysienia plackowatego jest mezoterapia (śródskórna iniekcja) oraz krioterapia polegająca na powierzchownym mrożeniu tkanek. Stosuje się także minoksydyl miejscowo, który jest preparatem do wcierania w skórę głowy. Osoba, która choruje na łysienie plackowatym powinna być objęta opieką lekarza dermatologa i trychologa, który opracowuje dedykowane postępowanie pielęgnacyjne.

Źródła:
Musiał C., Trychologia Kosmetologiczna i Lekarska, PZWL, Warszawa, 2022.
Amos Gilhar, Amos Etzioni, mD, Ralf Paus. Łysienie plackowate N Engl J Med , 2012;366:1515-25. Dermatologia po Dyplomie 2013;4(1):51-65.
Marta Kuty-Pachecka. Czynniki psychologiczne i psychopatologiczne w łysieniu plackowatym.Psychological and psychopathological factors in alopecia areata.
Fot. Adobe Stock, licencja: Biotechnologia.pl