Ciąża to okres, podczas którego dochodzi w organizmie kobiety do różnego rodzaju przemian immunologicznych, hormonalnych i metabolicznych. Przyczynia się to do występowania licznych zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej oraz skóry oraz dlatego bardzo ważne jest wprowadzenie odpowiednich czynności pielęgnacyjnych, które prawidłowo o nią zadbają.
Zmiany fizjologiczne w okresie ciąży dotyczące skóry
Ostuda
Jedną z najczęściej występujących zmian podczas ciąży jest hiperpigmentacja skóry, która wynika z podwyższonego stężenia hormonu stymulującego melanocyty (hormonu melanotropiny-MSH) w tym także progesteronu i estrogenu. Przykładem takiej zmiany jest ostuda (melasma), która występuje u około 50-70% ciężarnych, która pojawia się i przyjmuje nieregularny, rozlany kształt. Tego typu zmiany pojawiają się najczęściej w II trymestrze ciąży. Czynniki, które predysponują do wystąpienia ostudy to ekspozycja na światło słoneczne oraz predyspozycje genetyczne. Główną profilaktyką i pielęgnacją skóry z ostudą jest stosowanie kremów z filtrem UVA i UVB. Należy jednak pamiętać, że aplikacja kremów przeciwsłonecznych jest wskazana w pielęgnacji skóry wszystkich kobiet w ciąży, ze względu na zwiększoną wrażliwość na promieniowanie słoneczne. Zazwyczaj ostuda ustępuje w pierwszym roku po porodzie, a w przypadku jej długotrwałego utrzymywania się, zalecana jest pielęgnacja kosmetologiczna m.in. z zastosowanie kwasu azelainowego bądź zabiegów mezoterapii mikroigłowej.
Wyróżnia się 3 typy ostudy:
➝ jarzmowa – ograniczenie zmian do policzków i nosa,
➝ żuchwowa – zmiany w obrębie żuchwy,
➝ centralna – obejmuje policzki, nos, brodę, górną wargę oraz czoło.
Podczas ciąży konieczna jest także obserwacja wszystkich występujących znamion barwnikowych na skórze. Jeśli powiększone znamiona nie są powiązane z przyrostem masy ciała i obrzękami ważne jest zbadanie ich przez dermatologa w celu wykluczenia ewentualnych zmian onkologicznych.
Rozstępy
Rozstępy występują nawet u 70-80% kobiet w ciąży w różnym stopniu. Są wynikiem rozciągnięcia skóry i wzrostu masy ciała oraz zwiększonej retencji wody. Czynniki predysponujące do ich pojawienia się, poza czynnikami genetycznymi, są zmiany hormonalne. Rozstępy najczęściej pojawiają się na brzuchu, udach i pośladkach oraz piersiach. W początkowej fazie rozwoju mają postać czerwonych płaskich linii, a z czasem ulegają zapadaniu się i przyjmują postać atroficzną.
Zmiany naczyniowe
Zwiększone stężenie hormonu, jakim jest estrogen, daje predyspozycję do poszerzenia naczyń krwionośnych. Ciężarne często borykają się z naczyniakami gwiaździstymi oraz z rumieniem na dłoniach i na twarzy, jak również z nowo powstałymi teleangiektazjami. Niemniej jednak tego typu objawy znikają niemal zaraz po porodzie. Kolejną zmianą, która może wystąpić w ciąży to żylaki, które są przyczyną ucisku naczyń żylnych i limfatycznych na skutek powiększenia się macicy.
Zmiany dotyczące włosów i skóry głowy
W czasie ciąży faza anagenu, czyli faza wzrostu włosów ulega wydłużeniu, dlatego można zauważyć zdecydowanie mniejsze wypadanie włosów. Natomiast po porodzie niekiedy występuje łysienie podczas fazy telogenowej (faza wypadania włosów). Zazwyczaj łysienie telogenowe po ciąży pojawia się około 3-6 miesięcy po urodzeniu dziecka, jednak może trwać nawet od 6 do 12 miesięcy.
Pielęgnacja skóry w okresie ciąży
Ze względu na to, że badania związane z działaniem preparatów kosmetycznych przeprowadzane na kobietach w ciąży i matkach karmiących są bardzo ograniczone, nie ma jednoznacznych danych dotyczących całkowitego bezpieczeństwa stosowanych w nich składników w tej grupie.
Niemniej jednak w codziennej pielęgnacji zalecana jest przede wszystkim aplikacja eqmolientów podczas kąpieli i nawilżania oraz natłuszczania ciała. Tego typu produkty występują w postaci olejków, balsamów i płynów. Emolienty zawierają m.in. ceramidy, mocznik w stężeniu 10%, eucerynę, masło kakaowe. Emolientowe preparaty kosmetyczne mają również zastosowanie w przypadku świądu skóry, z którym często zmagają się ciężarne.
W pielęgnacji rozstępów istotne jest dbanie o elastyczność skóry. Zalecane są preparaty do pielęgnacji rozstępów, które w celu profilaktyki mają za zadanie poprawienie elastyczności tkanki. Wskazywanymi składnikami w tym celu są witamina E, która przyspiesza regenerację skóry, kwas foliowy i alantoina o działaniu wspomagającym odbudowę. Dodatkową pielęgnacją mogą być specjalne masaże ciała dozwolone dla kobiet w ciąży – każdy masaż pozytywnie wpływa na elastyczność skóry. Pozostałe zabiegi dedykowane istniejącym już rozstępom wykonuje się po porodzie lub po okresie karmienia piersią w zależności od rodzaju stosowanej technologii.
W codziennej pielęgnacji gabinetowej i domowej istotne jest zwrócenie uwagi na składniki w preparatach kosmetycznych. Ważne jest, aby w okresie ciąży unikać retinolu i jego pochodnych oraz kwasu salicylowego i wszelkich kwasów silnie złuszczających. Warto zrezygnować również triclosanu, który jest konserwantem oraz składnikiem płynów pod prysznic i mydeł przeciwbakteryjnych. Przeciwskazanym składnikiem do stosowania w ciąży jest rownież wyciąg z wierzby, kofeina i borowina, która ma działanie hormonalne ze względu na kwasy humusowe, a także olejek rozmarynowy, lawendowy, jałowcowy, goździkowy, cynamonowy i bergamotowy ze względu na jego światłouczulający charakter.
Z kolei zalecanym i bezpiecznym składnikiem dla kobiet w ciąży jest kwas hialuronowy i witamina C. Istotne jest jednak zastosowane stężenie witaminy C oraz jej forma, ponieważ wysoka koncentracja może podrażniać skórę. Kluczowy element pielęgnacji stanowią kremy z filtrem, ze względu na wysoką podatność na wystąpienie przebarwień u kobiet w ciąży, na przykład filtry fizyczne zawierające tlenek cynku i tlenek tytanu. Do pozostałych zalecanych składników i uznanych za bezpieczne podczas ciąży zalicza się takie substancje jak elastyna, kolagen, betaina, pantenol, wyciąg z wiesiołka, wąkrotki azjatyckiej, masło shea i escyna.
Podsumowanie
W ciąży w wyniku podwyższonego poziomu hormonów istnieje wysokie ryzyko zaburzenia systemu immunologicznego skóry, dlatego niezwykle ważna jest odpowiednio dopasowana pielęgnacja, którą może ułożyć wykwalifikowany kosmetolog, a w przypadku uciążliwych dolegliwości skórnych warto wybrać się do dermatologa. Skóra ciężarnych może ulec wielu zmianom i charakteryzować się zwiększoną wrażliwością na wiele składników aktywnych i produktów kosmetycznych, nawet tych zalecanych dla kobiet w ciąży. Co istotne, podrażnienia mogą wywołać także preparaty, które przed ciążą doskonale spełniały swoje funkcje.
Dr n. med. Anna Kamm na co dzień specjalizuje się w terapiach skór problematycznych. Jest członkiem rady naukowej czasopism naukowych: Aesthetic Cosmetology and Medicine oraz Journal of Life and Medical Science, a także International Association of Mesotherapy. Brand Manager Belnea Professionel – marki profesjonalnych kosmetyków oraz autorką wielu publikacji z dziedziny kosmetologii i chemii medycznej poruszających tematykę biochemii i molekularnych mechanizmów zachodzących w procesie funkcjonowania skóry.
Źródła:
Kołodziejczyk A., Kosmetologia Tom 1, PZWL, Warszawa, 2019.
Reich A., Heising M.,Szczęch J., Dermatozy ciężarnych, PZWL, Warszawa, 2018
Fot. https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/osoba-rece-kobieta-siedzenie-9214887/![](https://codziennikkosmetyczny.pl/wp-content/uploads/2023/07/naturalia-jesien-2023-baner-1250X300-v01.png")
